Python cơ bản¶

Các câu lệnh điều khiển¶

Lệnh rẽ nhánh if¶

Dạng 1: Lệnh if thiếu¶

• Nếu <BT logic> có giá trị đúng (True) thì thực hiện <Lệnh đơn> hoặc <Khối lệnh>

if <BT logic>: <Lệnh đơn>
hoặc
if <BT logic>: 
    <Khối lệnh>

Ví dụ:

n = 5
if n % 2 != 0: print(f'{n} là số lẻ.')
m = 69
if m > 0:
    print(f'm = {m}')
    print(f'{m} là số dương.')

Dạng 2: Lệnh if đủ¶

• Nếu <BT logic> có giá trị đúng (True) thì thực hiện <Khối lệnh 1>, ngược lại thực hiện <Khối lệnh 2>

if <BT logic>: 
    <Khối lệnh 1>
else:
    <Khối lệnh 2>

Hoặc viết gọn hơn khi chỉ có lệnh đơn:

<Lệnh 1> if <BT logic> else <Lệnh 2>

Ví dụ:

n = 5
if n % 2 != 0: 
    print(f'{n} là số lẻ.')
else:
    print(f'{n} là số chẵn.')

a, b = 6, 9
print(f'{a} > {b}') if a > b else print(f'{b} > {a}')    

elif¶

• Trong lệnh if, muốn kiểm tra điều kiện mới khi điều kiện trước không thỏa mãn thì dùng từ khóa elif

if <BT logic 1>:        
    <Khối lệnh 1>
elif <BT logic 2>:
    <Khối lệnh 2>
    ...
elif <BT logic n>:
    <Khối lệnh n>
else:
    <Khối lệnh n+1>

Lệnh lặp¶

Lệnh lặp while¶

• Lệnh lặp while lặp lại khối lệnh chừng nào BT điều kiện còn đúng.

while <BT điều kiện>:
    <Khối lệnh>

Ví dụ: Tính tổng các chữ số của số tự nhiên n:

n = 123
sum_digits = 0
while n > 0:
    sum_digits += n % 10
    n = n // 10
print(f'Tổng chữ số = {sum_digits}')

Lệnh break¶

• Lệnh `break' khi được gọi sẽ dừng vòng lặp.
• Trong ví dụ sau, dù điều kiện lặp là i < 100, nhưng nếu i bằng 5 thì dừng vòng lặp, nên chương trình chỉ in ra các số nguyên liên tiếp từ 1 đến 4.

i = 1
while i < 100:
    print(i, end= ' ')
    i += 1
    if i == 5: break

Lệnh continue¶

• Lệnh `continue' khi được gọi sẽ chuyển sang vòng lặp kế tiếp.
• Trong ví dụ sau, biến i khởi đầu bằng 0, chừng nào i còn thỏa < 10 thì tăng i thêm 1 và in ra giá trị của i, nhưng nếu i là số chẵn thì lệnh continue được gọi, chương trình chuyển sang xử lý bước lặp tiếp theo mà bỏ qua lệnh print(i, end=' '). Kết quả là chương trình chỉ in ra các số lẻ từ 1 đến 9.

i = 0
while i < 10:
    i += 1
    if i % 2 == 0: continue
    print(i, end= ' ')

Lệnh lặp for¶

• Lệnh lặp for dùng để duyệt từng phần tử trong một dãy (list, tuple, dictionary, set, string).

Duyệt danh sách¶

• Cú pháp

for <biến chạy> in <danh sách>:
    <Khối lệnh>

• Ví dụ

Tứ_Linh = ['Long', 'Ly', 'Quy', 'Phượng']
# Cách 1: duyệt từng phần tử của danh sách
for tl in Tứ_Linh:
    print(tl, end=' ')
# Cách 2: duyệt từng phần tử thông qua vị trí trong danh sách    
for i in range(len(Tứ_Linh)):
    print(Tứ_Linh[i], end=' ')

Duyệt chuỗi ký tự¶

• Chuỗi là một dãy ký tự vì thế có thể duyệt từng ký tự của chuỗi bằng lệnh for.
• Cú pháp

for ch in <chuỗi>:
    <Lệnh>

• Ví dụ

st = 'Nha Trang Khánh Hòa'
for ch in st:
    print(ch) 

Hàm range()¶

• hàm range(<start_value>, <end_value>, <step>) thường được kết hợp khi muốn thực hiện lệnh lặp với số bước lặp xác định.
• Ví dụ: In 10 dòng 'Hello world'

for i in range(10): # range(0, 10, 1)
    print('Hello world')

Lệnh lặp lồng nhau (nested loop)¶

• Lệnh lặp lồng nhau: Trong một lệnh lặp chứa lệnh lặp khác.
• Với mỗi bước lặp của vòng lặp ngoài, lệnh lặp bên trong sẽ thực hiện hết một lượt.
• Ví dụ: In bảng cửu chương

for i in range(2, 10):
    for j in range(1, 11):
        print('%3d x %3d = %3d'  % (i, j, i*j))